Olumlu Açık İletişim Nedir, Faydaları Nelerdir ? İletişimde Ben-Sen Dili
İlerlemenin üst düzeyde olduğu çağımızda en hızlı ilerleyen teknolojilerinin bize yarattığı sorunlardan en önemlisi iletişimsizlik yada iletişim bozukluklarıdır. İletişim dilini oluşturan en önemli yapı taşlarından biri kullanacağımız dildir. Bu ya “Sen” dili yada “Ben “ dilidir. İletişimin bireyin ve toplumun bekâsını sağlamada ki önemini biliyoruz . Bu durumda bireye düşen iletişimin önemini kavrayıp iletişim becerilerini geliştirmesidir. İş ve sosyal etkinlik alanı ne olursa olsun seçtiğimiz iletişim dilini duygu fırtınalarına teslim etmeden bilişsel olarak iyi seçerek iletişim becerileri kazanmalıyız. İlerleyen bölümde bu konudan tekrar bahsedeceğiz.
Duygu ve düşüncelerimizi uygun ifade ile direk söylemek açık iletişimdir. Açık iletişime malesef son derece kapalı bir toplumuz! Artniyet, yanlış anlama, niyet okuma, ağızdan çıkan söze mahkum etme, yargılama, kin gütme, alışkanlıklar vb filtreler açık iletişimin önündeki en büyük engellerdir.
Çoğumuz olumlu açık iletişimi bilmiyoruz. Bazılarımız ise bunu insanların yüzüne pat diye laf söylemek zannediyor!
Açık iletişim sadece rahatsızlıklarımızı karşıya açıkça söyleyebilmekten ibaret değildir; sevgimizi, memnuniyetimizi, takdir duygularımızı da karşıya -her tür duygu dahil- tüm boyutlarıyla aktarabilmektir.
İma etmek ya da laf giydirmek , dedikodu örtük iletişimdir. Genellikle Açık iletişimi beceremeyenler bu tür imalı - laf sokmalı yada ardından konuşma şeklinde iletişime teşebbüs eder !
Açık iletişimde kendi iç dünyamızın farkında olarak (ne düşünüyorum, ne hissediyorum) duygu ve düşünceleri yutmadan, çarpıtmadan olduğu gibi karşı tarafa saldırmadan , anlamak+anlaşılmak niyetiyle söze dönüştürmek ve aktarmak vardır. Açık ve olumlu iletişim için sadece iletişimde bulunacak kişinin bu iletişime açık olması yeterli değildir; muhatabın da buna açık olması gerekir.
Açık iletişim muhatapların ruhlarını olgunlaştırır. Ayrıca bu iletişimi başarmış kişilerin ruh sağlığını korur. Çünkü hakkıyla ifade edilmeyen gerçekler içimizde zehirli bir ruhsal atık olarak birikir. Sonra da içimizde sürekli dolaşır, bir türlü çıkış yolu bulamaz. Nihayetinde ise sahibini psikolojik ve fizyolojik açıdan zehirler.
Açık iletişim ilk başta bazen yanlış anlaşılmalara yol açabilir lakin zamanla asıl maksat ortaya çıkar. Böylece açık iletişim toplumdaki pek çok önyargıyı da yıkar.
Açık iletişimde duygular açıkça ifade edilir. Açık iletişim sadece sözlerin açıkça kullanıldığı bir iletişim demek değildir; açık iletişimin en belirgin özelliği duyguların da açıkça ifade edilmesidir.
Bu bağlamda;
Açık iletişimde hissedilen açıklıkla söylenir. “ - Sen değerli bir insansın, seni bu alanlarda çok başarılı buluyorum, seni şu yönün dolayısı ile takdir ediyorum , seni şu konuşmandan dolayı onamıyorum, bu sözleri ben sana yakıştıramadım ” gibi.
Açık iletişimde ben diliyle, oluşan duygular açıkça ifade edilir. "Bu tepkin bana kendimi değersiz hissettirdi." "Şu yaklaşımınla bana karşı özel bir tavrın var gibi geliyor" vs.
Açık iletişimde sosyal maske kullanılmaz! "Şunu dersem şöyle anlar, öyleyse demeyeyim de yanlış anlaşılmayayım bari" yada ima etme yerine özgün ifade ile aktarılmak istenen söylenir, yanlış anlaşılma olmuşsa düzeltilir. Karşıdaki kişi, "-Hayır, ben anlayacağımı anladım, yada ‘çevirme şimdi..." gibi ifadelerle inat ve ısrar etmez. Ağızdan çıkan son söze itibar edilir. Ağızdan bir seferliğine çıkan söze ısrarla anlam yüklemek ve inat etmek huyu açık iletişimi önler.
Şimdi biraz “ben” dilinin inceliklerine değinelim.
Sen ve ben dili arasındaki farklar nelerdir?
Yapısal olarak sen dilinde kurulan tümcelerde özne “Sen “ olurken yüklemler ikinci tekil kişilerdir. Buna karşılık ben dilinde tümcelerde özne “ben” olurken yüklemler birinci tekil kişilerdir .
Örn: Sen dili: Sen bu işte yanlış yapıyorsun.
Ben dili: Bu hareketinin insanları rahatsız ettiğini düşünüyorum.
*Sen dili kişiyi/ ben dili davranışı ve sorunu ele alır. Bu haliyle sen dili kişiyi yıpratma, korkutma , sindirme yollu sorunu çözMEme yolundadır. Ben dili ise kişiyi çok önemseyerek kişiliği zedelemeden davranış ve sorunu çözme odaklı yol alır.
Örn:
Sen dili : Çok tembelsin ve sınıfını geçemeyeceksin .
Ben dili : Ben senin biraz daha çalışarak sınıfı geçebileceğine inanıyorum .
*Sen dili suçlayıcı, yargılayıcıdır/ ben dili empati yapar . Suçlama , yargılama itham yollu bir söylem daha başında iletişimi koparır çözüm yollarını tıkar. İtham edilen kişi savunmaya geçer diyalog sen - ben çatışmasına döner . Ben dili empati ile kişiyi anlama amaçlı diyaloğu sonuna kadar sürdürür.
Örn :
Sen dili; Bütün bu olayları başına açmakta bir numaralı suçlu sensin .
Ben dili; Nasıl olupta bu olaylar seni buldu inanamıyorum.
Sen söylemi özgüveni yok ederken ben dilinin empatisi özgüveni arttırır. İletişimde asıl amaç iletişim kanallarını açık tutmak olduğu için iletişimin taraflarını rencide etmemek gerekir . Suçlayıcı söylemler özgüveni yokederek kişilik bozukluğuna sebep verebilir . Hem kişisel huzuru bozar hemde toplumsal barışı tehdit eder. Ben dili özgüveni arttırdığı veya zedelemediği için sorunları çözmede çok başarılıdır.
Örn:
Sen dili; İşe geç geldiğin için mal sevkiyatı yapamadık ve zarara uğradık.
Ben dili; Ben senin işe vaktinde gelmeye özen gösterdiğini biliyorum ve bu sefer istemeden iş yerine zarar verdiğine inanıyorum.
* Sen dili tahrik edicidir , ben dili sakinleştiricidir. Sen dili şiddet yanlısıdır ve öfke kabartır . Öfkesine kapılan kişinin sağlıklı düşünmesi beklenemez. Buna rağmen ben dili sorun ne kadar büyük olursa olsun çözüm odaklı olduğu için kişiye yardımı öngörür böylece sorunun bir parçası olan kişiyide çözüme ortak eder.
Örn :
Sen dili; Hiçbir zaman gayretli olmadın , hep işi başkalarına bıraktın.
Ben dili; Sanırım kimi zaman motivasyonumuzu kaybediyoruz ve başkalarını zahmete sokuyoruz.
*Sen dili denetler, hüküm verir ve üstünlük kurarak insanları incitir. Ben dili anlar , güvenir ve değer vererek insanları onurlandırır. İletişimde denetleyici , hüküm verici ve üstünlük kurucu bir dil, kişileri incittiği gibi iletişimi koparır . Bu durumda ben dili hüküm vermeden sorunu anlamaya çalışır . Kişilere güvenerek değerli hissettirir böylece Kişiler incinmez ve iletişim sekteye uğramaz.
Örn:
Sen dili ; Gördüğüm kadarıyla sağlığına dikkat etmiyorsun belliki düşünceli biri değilsin .
Ben dili ; Gördüğüm kadarıyla sağlık sorunların var ama senin üstesinden gelebileceğine sonsuz inancım var ve seni gönülden destekliyorum .
Açık iletişim ruhları besler, kişilikleri olgunlaştırır , hayatı kolaylaştırır. Açık iletişimin olmadığı yerlerde ilgiye zaaf derinleşir, pek çok tavır ve davranış temelde bu zaafın etrafında dönmeye başlar. Açık iletişimin olmadığı kişilerde olağan bir ilgi karşısında bile gereğinden fazla etkilenmeler, patolojik yönelimler ve hastalıklı bağlanmalar oluşabilir.
Açık iletişimin panik atağı dahi çözdüğü ifade edilir. Şahsen ben çoğu sorunun açık olmayan iletişimlerin yol açtığı duygu ve enerji sıkışması olduğunu düşünüyorum.
Sizi çok takdir ediyorum...
Harikasınız...
Bu tepkiniz bana kendimi değersiz hissettirdi.
Bu sözün aramızdaki samimiyete yakışmadı.
Anne son dönemdeki tavırların annem olarak beni üzüyor.
Seni seviyorum fakat bana bu şekilde yaklaşman senin bana olan sevgin konusunda aklımı karıştırıyor .
Vs.
Açık iletişim sınırları korur, muhatabın özel alanımıza girmesini yani haddini aşmasını da önler.
Kapalı iletişimler gereksiz alınganlıklar, abartılı tedirginlikler, yersiz kaçınmacı tutumlar inşa edebilir; ruhu ve kişiliği katı kalıplar içine sokabilir!
Kapalı iletişimler kişiler arası kıskançlığı büyütür, açık iletişim ise tam tersine kıskançlık, çekememezlik, haset, bencillik türü duyguları tedavi eder.
Velhasıl açık iletişim hem koruyucu hem de tedavi edici bir iletişim şeklidir. Bizim gibi ülkelerde açık değil, kapalı iletişim yaygındır.
Kapalı iletişimlerde içe atmak, biriktirmek, dayanamayınca patlamak ve buna da "sabır" demek yaygındır.
Açık ve olumlu iletişimin olmadığı yerlerde susma, ima etme, laf sokma, dedikodu, küsmek, güven kaybetmek, uzak durmak, kaçınmak türü yaklaşımlar belirgindir. Açık iletişimin olmadığı toplumlarda dedikodu yaygınlık kazanır.
(E. BOZ)